Prosta spółka akcyjna – nowy typ spółki kapitałowej.

Od 1 lipca 2021 r. wejdzie w życie nowelizacja Kodeksu spółek handlowych (Dz.U.2019.1655 z dnia 2019.08.30) wprowadzająca nowy typ spółki kapitałowej – prostą spółkę akcyjną (dalej: „P.S.A.”). Nowy wehikuł korporacyjny połączy korzyści spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: „sp. z o.o.”) i spółki akcyjnej (dalej: „S.A.”).

Cechy wspólne spółek kapitałowych

Podstawowe cechy P.S.A., które wyróżniają także sp. z o.o. i S.A. to:

• brak osobistej odpowiedzialności wspólników akcjonariuszy wobec wierzycieli spółki (za zaciągnięte zobowiązania odpowiada spółka, a wyjątkowo członkowie jej zarządu),
• sformalizowana procedura utworzenia (umowa w formie aktu notarialnego lub na interaktywnym wzorcu, powołanie organów, wpis do rejestru przedsiębiorców KRS),
• faza spółki w organizacji (czyli okres między zawarciem umowy a wpisem do KRS),
• struktura korporacyjna (sprawy P.S.A. są prowadzone przez organy),
• możliwość przyznania akcjonariuszowi dodatkowych uprawnień (np. w zakresie prawa głosu, dywidendy, desygnacji członków organów) na zasadzie uprawnienia osobistego lub związanego z posiadanymi akcjami,
• wyrażenie uprawnień korporacyjnych akcjonariusza w prawie udziałowym (akcji).

Prosta spółka akcyjna – co różni ją od sp. z o.o. i S.A.?

Struktura majątkowa i akcje P.S.A. pozwala na gromadzenie kapitału i majątku, jednakże nie nakazuje tworzyć z nich kapitału zakładowego. W przypadku P.S.A jest to kapitał akcyjny i ma charakter symboliczny, ponieważ jego minimalna wysokość wynosi 1 zł, więc w praktyce nie ma obowiązku gromadzenia wkładów.

Istotną cechą odróżniającą P.S.A. od sp. z o.o. i S.A jest brak konieczności określenia wysokości kapitału akcyjnego w umowie spółki. W konsekwencji zmiana jego wysokości nie wymaga przekształcania umowy.

Niemniej jednak zarząd zgłasza jego wysokość oraz ewentualne zmiany do rejestru przedsiębiorców. Co ważne – dopiero z chwilą ich wprowadzenia spółka może dokonać akcjonariuszom zwrotu wniesionych wkładów kapitałowych. Zarówno sp. z o.o. i S.A., muszą posiadać określony kapitał zakładowy, a jego zmiana oznacza formalności u notariusza oraz w KRS).

Kapitał akcyjny jest funduszem podstawowym P.S.A. złożonym z wkładów kapitałowych akcjonariuszy (np. środki pieniężne, wartość nieruchomości, środków trwałych lub praw własności intelektualnej). Kapitał akcyjny jest także zasilany obowiązkowymi odpisami z zysku osiągniętego przez spółkę.

W P.S.A. nie ma rygorystycznej ochrony wkładów kapitałowych akcjonariuszy i mogą być one zwracane, jeżeli nie są potrzebne do prowadzenia działalności spółki lub pokrycia jej zobowiązań. Ta możliwość jest ograniczona potrzebą ochrony wierzycieli. Spółka może zwrócić wkłady do wysokość 95% sumy swoich zobowiązań (pod warunkiem utrzymania płynności finansowej przez kolejnych 6 miesięcy).

W konsekwencji akcje P.S.A. nie stanowią części kapitału zakładowego. Ich zadaniem jest inkorporacja prawa akcjonariusza w spółce oraz odzwierciedlenie jego udziału w tej spółce – przy czym udział ten nie jest odniesiony do kapitału akcyjnego, ale do ogólnej liczby akcji wyemitowanych przez P.S.A.

Charakter kapitału akcyjnego P.S.A. oraz akcji (które nie stanowią ułamka tego kapitału) powoduje odebranie akcjom P.S.A. cechy nominalności.

Wkłady na pokrycie akcji

Wkłady na pokrycie akcji P.S.A. mogą mieć charakter kapitałowy lub niekapitałowy. Zupełnym novum jest możliwość opłacenia akcji wartością pracy lub usług świadczonych na rzecz tworzonej spółki.

Rozszerzenie zakresu zdolności aportowej powoduje, że wkładem do P.S.A. mogą być wszystkie zbywalne prawa o charakterze cywilnoprawnym, których wartość jest możliwa do ustalenia.

Co prawda przepisy stanowią, iż wkłady niekapitałowe nie mogą być wnoszone na pokrycie kapitału akcyjnego, jednakże z uwagi na charakter tego kapitału nie stanowi to żadnego ograniczenia dla wnoszenia wkładów niekapitałowych. Faktycznie do spółki mogą bowiem być wniesione wyłącznie wkłady niekapitałowe.

Należy zwrócić uwagę, na to, że z uwagi na swój charakter wkłady niekapitałowe nie są uwzględniane w ramach kapitału akcyjnego i nie są ujmowane w bilansie spółki. Wszystkie wkłady (zarówno kapitałowe jak i niekapitałowe) powinny być wniesione do P.S.A. w terminie 3 lat od daty rejestracji spółki w KRS.

Przepisy stanowią, że wkłady niekapitałowe nie mogą być wnoszone na pokrycie kapitału akcyjnego, ale z uwagi na charakter tego kapitału to ograniczenie nie ma zastosowania i do spółki mogą być wniesione wyłącznie wkłady niekapitałowe.

Wkłady niekapitałowe nie są uwzględniane w ramach kapitału akcyjnego i nie są ujmowane w bilansie spółki. Wszystkie wkłady powinny być wniesione do P.S.A. w terminie 3 lat od daty rejestracji spółki w KRS. Wszystkie te kryteria muszą być spełnione jednocześnie.

Mamy dwa warianty Estońskiego CIT. Pierwszy to „pełne” opodatkowanie wyłącznie dystrybuowanych przez spółkę dochodów. W ramach drugiej ścieżki podatnik będzie mógł zaliczać odpisy na specjalny fundusz (rachunek inwestycyjny do kosztów uzyskania przychodów).

Podatnik będzie mógł wybrać estoński CIT na okres 4 lat i przedłużyć go na kolejne 4-letnie okresy, o ile wciąż spełnia kryteria. Dodatkowo przedsiębiorca będzie też musiał notować wzrost inwestycji o 15% w ciągu dwóch lat.

Wycena wkładów

P.S.A. pozwala na elastyczną wycenę wkładów dla określenia udziału akcjonariusza, a rezultatem jest liczba przyznanych akcji. Po przypisaniu ilości akcji do poszczególnych akcjonariuszy, ci w umowie spółki określają wartość wnoszonych wkładów oraz cenę emisyjną akcji. W wycenie dla potrzeb określenia ilości akcji akcjonariusze nie muszą trzymać się zasad prawa bilansowego i obrać dowolną metodę. Natomiast w ujęciu bilansowym udziały kapitałowe powinny być szacowane przy uwzględnieniu wartości godziwej wkładów kapitałowych.

Struktura zarzadzania spółką

P.S.A. pozwala założycielom na wybór jednego z trzech wyjściowych modeli organów wykonawczych spółki, tj.:

1. zarządu jako wyłącznego organu wykonawczego;
2. zarządu, nad którym instytucjonalny nadzór sprawuje rada nadzorcza;
3. rady dyrektorów

Nowym rozwiązaniem jest monistyczna struktura zarządzenia oparta na radzie dyrektorów. Rada może składać się z jednego, dwóch lub trzech dyrektorów, którzy będą prowadzili sprawy P.S.A. w taki sam sposób, jak członkowie jedno lub wieloosobowego zarządu. Powyższa struktura nie jest jednak niczym nowym.

Specyfika modelu monistycznego ujawnia się natomiast, gdy w ramach rady dyrektorów nastąpi oddelegowanie kompetencji w zakresie prowadzenia spraw spółki na jednego lub kilku dyrektorów. Stają się oni wówczas dyrektorami wykonawczymi, a pozostali członkowie dyrektorami nie wykonawczymi. Ich zadaniem jest sprawowanie stałego nadzoru nad prowadzeniem spraw spółki. Rada dyrektorów łączy wówczas funkcje menedżerskie i nadzorcze.

Zakres delegacji zależy od indywidualnych potrzeb akcjonariuszy, a w spółce mogą zostać powołane komitety składające się z obu grup dyrektorów. Istotnym jest jednak to, że w niektórych sprawach rada musi działać kolegialnie, czyli decydować wspólnie. Delegacja kompetencji nie wpływa także na uprawienia reprezentacyjne – te przysługują w taki sam sposób każdemu. Może ona nastąpić zarówno w umowie, regulaminie czy też uchwale rady dyrektorów.

Dematerializacja akcji

Wszystkie akcje w P.S.A. posiadają postać niematerialną – elektronicznego zapisu w rejestrze akcjonariuszy prowadzonym przez instytucje finansowe. – Wydawanie papierowych dokumentów jest zakazane. Wobec spółki uważa się za akcjonariusza tylko osobę wpisaną do rejestru. Rozporządzenia prawami z akcji P.S.A. lub ich obciążenie (np. użytkowaniem) również odbywa się poprzez zmianę zapisów w rejestrze – wpisy te mają charakter konstytutywny.

Takie rozwiązanie jest często stosowane we wszystkich spółkach akcyjnych – ponieważ zwykłe spółki akcyjne również mają obowiązek dokonania dematerializacji akcji.

Podsumowanie

P.S.A. jest nowym wehikułem korporacyjnym wyposażonym w autonomiczną regulację prawną. Przedstawiliśmy Państwu jej podstawowe założenia bez szczegółowej analizy jej wszystkich istotnych obszarów. Zagadnienia związane z projektowaniem postanowień umów założycielskich P.S.A. lub funkcjonowaniem spółki wymagają analizy odniesionej do konkretnego zapytania.

Założenia przyświecające wprowadzeniu P.S.A. są atrakcyjne z punktu widzenia współczesnych oczekiwań prawno-biznesowych. Niewątpliwie dopiero praktyka i konfrontacja z realnym obrotem gospodarczym pozwoli rzetelnie ocenić implementowane rozwiązania.