Whistleblowing – losy wdrażania dyrektywy o sygnalistach

Zgłaszanie informacji o naruszania prawa wymaga od „sygnalisty” podjęcia czasami trudnej decyzji, która może znacząco wpłynąć na jego dotychczasową sytuację. Właśnie w celu ochrony „sygnalistów” powstała Dyrektywa z dnia 23 października 2019 r. powszechnie zwana „Dyrektywą o Sygnalistach”. Dyrektywa jednak nie reguluje wszystkich kwestii dotyczących ochrony „sygnalistów”, pozostawiając pewien zakres uregulowania ochrony poszczególnym krajom UE.

Na chwilę obecną Polska nadal nie wdrożyła ww. dyrektywy. W związku z tym, że nadal trwają prace nad projektem ustawy, trudno przewidzieć jaki będzie ostateczny kształt przepisów o „sygnalistach”.  Warto jednak wspomnieć o tym, że w dniu 6 kwietnia 2022 roku został przedstawiony nowy projekt ustawy, który wprowadza kilka istotnych zmian w porównaniu do wcześniejszego projektu ustawy z dnia 14 października 2021 roku.

Jakie zmiany wprowadza projekt?

Zmiany jakie zostały wprowadzone obejmują m.in. poniższe kwestie:

• Zobowiązanym do utworzenia procedury wewnętrznej jest podmiot prawny, na rzecz którego wykonuje pracę powyżej 50 osób. Poprzednio pracodawca zatrudniający powyżej 50 pracowników;
• Utworzenie procedury wewnętrznej. Poprzednio ustalenie regulaminu zgłoszeń wewnętrznych przez pracodawcę;
• Przekazanie informacji o wewnętrznej procedurze już na etapie rekrutacji lub negocjacji poprzedzających zawarcie umowy;
• Usunięta została możliwość dokonywania anonimowych zgłoszeń. Poprzednio możliwe było wprowadzenie ścieżki dla anonimowych zgłoszeń;
• Zostały wprowadzone regulacje dot. przetwarzania danych osobowych;
• Zmodyfikowane zostały niektóre definicje ustawowe, np. definicja dot. „kontekstu związanego z pracą”.

Jak określasz wpływ zmian do projektu ustawy?

Jak można zaobserwować, zmiany, które zostały naniesione znacząco wpływają na zakres zastosowania ustawy- od tego, kto musi wprowadzić procedurę wewnętrzną (już nie tylko pracodawca zatrudniający powyżej 50 osób na umowie o pracę), aż po jej zastosowanie w praktyce.

Przykładem tego jest chociażby usunięcie możliwości dokonania wyboru co do przyjmowania zgłoszeń anonimowych. W brzmieniu poprzedniego projektu ustawy, pracodawca mógł się zdecydować czy przyjmuje i traktuje tak samo zgłoszenia od przysłowiowego Jana Kowalskiego czy od Galla Anonima. Taka możliwość została usunięta w nowym projekcie, przesądzając o tym, że Polska, zgodnie z punktem 34 Dyrektywy, zadecydowała o tym, aby nie uwzględnić zgłoszeń anonimowych, w uzasadnieniu do nowego projektu ustawy pojawiają się argumenty natury praktycznej i funkcjonalnej, m.in. dotyczące możliwości kontaktu ze zgłaszającym i zaniechaniu potencjalnym bezpodstawnym zgłoszeniom.