Trzeźwość w pracy

Co obecnie może zrobić pracodawca jeżeli pracownik stawi się do pracy nietrzeźwy?

Przede wszystkim pracodawca ma obowiązek nie dopuścić nietrzeźwego pracownika do pracy, a co więcej obowiązek ten dotyczy również pracownika w stanie po spożyciu alkoholu lub pracownika, który spożywał w czasie pracy alkohol. 

Powyższe wynika nie tylko z obowiązków pracodawcy do zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (art. 94 pkt 4 Kodeksu pracy, art. 207 Kodeksu pracy), ale również wynika to wprost z przepisów ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (art. 17 ust. 1).

Wystarczy, że pracodawca ma uzasadnione podejrzenie, że pracownik jest w stanie po spożyciu alkoholu lub spożywał alkohol w czasie pracy. Za uzasadniające podejrzenie podaje się: stwierdzenie, że z zachowania pracownika, jego wyglądu, zapachu wynika, że jest on w stanie po spożyciu alkoholu. Okoliczności stanowiące podstawę takiej decyzji powinny być podane pracownikowi do wiadomości.

Co oznacza stan po spożyciu alkoholu a co oznacza nietrzeźwość?

Stan po użyciu alkoholu jest wtedy, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

• stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu, albo
• obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

• stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu, albo
• obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

Czy pracodawca może sprawdzić trzeźwość pracownika np. tzw. alkomatem?

Zgodnie z obecnymi przepisami, pracodawca nie ma możliwości, aby samodzielnie sprawdzić trzeźwość pracownika. Zgodnie z treścią art. 17 ust. 3 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, na żądanie pracodawcy lub też samego podejrzanego pracownika, odpowiedni organ powołany do ochrony porządku publicznego może wykonać badanie (najczęściej policja) lub też w przypadku badania z krwi- osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe (najczęściej pielęgniarka).

Obecny stan prawny jest uzasadniany m.in. tym, że przeprowadzenie badań samodzielnie przez pracodawców może być niemiarodajne ze względu na stosowanie różnych urządzeń np. testerów czy probierzy trzeźwości, alkomatów itp. i w związku z czym może być krzywdzące dla pracownika, a zatem przeprowadzanie obiektywnych badań przez organy zewnętrzne eliminuję tę niepewność.

Jakie są projektowane zmiany w zakresie badania trzeźwości pracowników?

Obecnie w sejmie znajduje się projekt nowelizacji przepisów w zakresie badania trzeźwości pracowników, który ma wprowadzić kwestie badania trzeźwości wprost do przepisów kodeksu pracy. Najważniejsze zmiany dotyczą:

1. Po raz pierwszy pojawia się propozycja uregulowania badania pracowników nie tylko pod kątem spożycia alkoholu, ale również środków, których działanie jest podobnie do alkoholu (można wnioskować, że dotyczy to narkotyków, dopalaczy itp.).
2. Na gruncie projektowanych przepisów, pracodawca miałby możliwość przeprowadzania badań dotyczących trzeźwości pracowników. Zasady przeprowadzania takich badań i ich przebieg (rodzaj wykorzystywanego sprzętu do badań, czas badań, częstotliwość itd.) powinny zostać określone w układzie zbiorowym lub regulaminie pracy (a jeżeli pracodawca nie ma obowiązku ich wprowadzać- w obwieszczeniu).
3. W nowelizacji znalazła się również podstawa do przetwarzania danych osobowych pracownika związanych z wynikami badań przeprowadzonymi przez pracodawcę, a więc zgodnie z rekomendacją Prezesa UODO, pracodawca miałby również ustawową podstawę do przetwarzania danych o stanie trzeźwości pracownika (a więc i do ich przechowywania).
4. Celem uniknięcia wątpliwości co do sprzętu (np. alkomatu), musi on spełniać wymóg posiadania ważnego dokumentu potwierdzającego jego kalibrację lub wzorcowanie.

Coraz mocniej dominuje pogląd, że należy umożliwić pracodawcom – z zastrzeżeniem określonych warunków – wprowadzenie możliwości kontroli pracowników na obecność alkoholu oraz innych substancji odurzających np. narkotyków. W projekcie nowelizacji do kodeksu pracy pojawiły się propozycje uregulowań dotyczących przeprowadzania takich badań przez pracodawców.