Neutralność podatkowa uproszczonych połączeń spółek córek – koniec sporów?

Artykuł 5151 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 18 z późn. zm.), dalej jako „KSH”, został wprowadzony do polskiej ustawy z dniem 15 września 2024 r. na skutek implementacji dyrektywy 2019/2121, zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcenia, łączenia i podziału spółek.

Regulacja zwarta we wspomnianym przepisie przewiduje nowy typ łączenia spółek, w którym nie występuje element przyznania udziałów lub akcji spółki przejmującej. Brak konieczności tzw. emisji połączeniowej jest w tym przypadku uzasadniony z uwagi na tożsamość wspólnika lub wspólników w łączących się spółkach oraz tożsamość proporcji zaangażowania kapitałowego.

Atrakcyjność tego sposobu łączenia się spółek, który na pierwszy rzut oka powinna być również neutralna podatkowo dla spółki przejmującej, została jednak obniżona przez interpretacje indywidualne wydawane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (dalej jako „Dyrektor KIS”) oraz niektóre orzeczenia sądów administracyjnych.

O ile Dyrektor KIS potwierdzał neutralność połączenia spółki matki ze spółką córką z uwagi na brak zastosowania art. 12 ust. 1 pkt 8d ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 278 z późn. zm.), zwaną dalej „ustawa o CIT” do tego typu połączenia (interpretacja indywidualna z 16 października 2024 r., sygn. 0111-KDIB1-1.4010.456.2024.2.AND), o tyle kwestionował połączenia pomiędzy spółkami córkami. Zdaniem Dyrektora KIS, owe połączenia skutkowały powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu po stronie spółki przejmującej zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 8d ustawy o CIT. Na domiar złego, przychodem po stronie spółki przejmującej miała być ustalona na dzień poprzedzający dzień łączenia wartość rynkowa majątku spółki przejmowanej, która to wartość w całości stanowi nadwyżkę, o której mowa w art. 12 ust. 1 pkt 8d ustawy o CIT (interpretacja indywidualna z 14 sierpnia 2024 r. sygn. 0114-KDIP2-1.4010.192.2024.5.JF).

Rozbieżności można było również zaobserwować w orzecznictwie sądów administracyjnych. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 11 marca 2025 r. (sygn. akt I SA/Kr 974/24) przyznał rację skarżącej w sporze z Dyrektorem KIS jednoznacznie wskazując, że art. 12 ust. 1 pkt 8d ustawy o CIT nie znajduje zastosowania do połączenia bezemisyjnego (w procedurze uproszczonej), a tym samym nie po stronie spółki przejmującej nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu. Zaznaczyć należy, że sprawa dotyczyła połączenia horyzontalnego, tj. pomiędzy spółkami siostrami. Podobnie wypowiadał się również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyrokach z dnia 10 lipca 2024 r. (sygn. akt. III SA/Wa 947/24) oraz z dnia 3 października 2024 r. (sygn. akt. III SA/Wa 1425/24).

Innego zdania był za to Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z 25 czerwca 2024 r. (sygn. akt. I SA/WR 104/24), który w sprawie połączenia spółek sióstr stwierdził, że jeżeli nie dochodzi do wydania udziałów (akcji) to cała wartość przejętego majątku stanowi przychód podlegający opodatkowaniu po stronie spółki przejmującej.

W sprawie, po prawie dwóch latach od wprowadzenia art. 5151 do KSH, postanowił interweniować ustawodawca. W uchwalonej 5 sierpnia 2025 r. ustawie o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw znalazł się zmieniony art. 12 ust. 1 pkt 8d ustawy o CIT, w którym jednoznacznie wskazano, że przychód na podstawie wspomnianego przepisu nie powstaje w przypadku połączenia przeprowadzanego na podstawie art. 5151 KSH. Wydaje się, że oznacza to koniec sporów i rozbieżności co do neutralności podatkowej horyzontalnych połączeń spółek w trybie bezemisyjnym. Ustawa została już podpisana przez Prezydenta RP dnia 27 sierpnia 2025 r., co oznacza że sama ustawa wejdzie w życie za kilkanaście dni.